آب و فاضلاب استان اصفهان، شرکت، یکی از اداره‌های دولتی استان اصفهان با هدف آبرسانی برای مصارف شهری و روستایی و نیز جمع‌آوری، تصفیه و دفع بهداشتی فاضلاب در این استان.
سازمان آب و فاضلاب اصفهان در ۲۹ اسفند ۱۳۴۴ پس‌از تصویب اساسنامه در استانداری و تأییدیۀ وزارت کشور به‌منظور بهره‌برداری از تأسیسات و شبکه لوله‌کشی آب و فاضلاب شهر اصفهان و توسعه و تکمیل تدریجی آن تأسیس شد و کلیۀ تأسیسات آب و فاضلاب از شهرداری اصفهان جدا شد و زیر نظر سازمان آب و فاضلاب اصفهان قرارگرفت. در این زمان در کل کشور چندین شهر از آب لوله‌کشی بهره‌مند بودند و شمار محدودی از شهرها نیز شبکه‌های ساده و ابتدایی جمع‌آوری فاضلاب داشتند و تشکیلات مستقلی برای اداره امور وجود نداشت؛ به همین سبب این سازمان برای نخستین‌بار در کشور ایجاد گردید (رجایی و خورسندی، ص ۷۷-78).
هم‌زمان با توسعه و گسترش سازمان آب و فاضلاب اصفهان در ۱۳۵۶ ش و ۱۳۵۷ ش، مبارزات مردم ایران برضد حکومت پهلوی آغاز شد و کارکنان این سازمان همراه با سایر قشرهای جامعه با برپایی اعتصاب، به صف این مبارزات پیوستند ( انقلاب ... ، ج ۱۶، ص ۹۵، ۱۴۵). در یکی از اعتصاب‌های شهر سمیرم که در ۱۹ آذر ۱۳۵۷ رخ داد، در جریان تیراندازی، علی اصغر نادری از کارگران سازمان آب و فاضلاب اصفهان به شهادت رسید (رجایی و خورسندی، ص ۲۱۳؛ فرهنگ ... ، ذیل نام‌ها).
با آغاز جنگ تحمیلی در شهریور ۱۳۵۹، سازمان آب و فاضلاب استان اصفهان فعالیت‌های خود را در‌جهت پشتیبانی از جبهه‌ها و یاری‌رساندن به رزمندگان انجام داد که عبارتند از: اختصاص هر سه ماه یک روز حقوق کارکنان سازمان برای کمک به جبهه، برگزاری پنجاه دوره آموزش نظامی ویژه رزمندگان در محل سازمان آب و فاضلاب استان اصفهان، نقشه‌برداری، لوله‌گذاری و اجرای شبکه آب و فاضلاب در برخی از مناطق جنگی از جمله سوسنگرد و سنندج؛ آبرسانی با تانکر در مناطق مختلف عملیاتی، تعمیر پمپ آب و ماشین‌آلات جبهه، ارسال لباس و مواد غذایی مورد نیاز توسط تریلرهای سازمان همراه با راننده، ارسال آمبولانس، بولدوزر، خودرو تویوتا و سیمرغ، موتورسیکلت هوندا تریل و قایق (ندیمیان).
این کمک‌ها از ۱۳۶۳ش با ایجاد پایگاه بسیج سازمان آب و فاضلاب استان اصفهان به‌منظور پشتیبانی، همکاری با نیروهای سپاه پاسداران و جهادسازندگی و نیز اعزام نیروهای داوطلب رزمی و تخصصی همراه با تجهیزات مورد نیاز به جبهه‌های نبرد، به‌شکل منسجم‌تری ادامه یافت (همو).
در طول جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، ۱۲۰۰ تن از کارکنان سازمان آب و فاضلاب اصفهان در قالب نیروهای رزمی و تخصصی به جبهه‌ها اعزام شدند که از این شمار ۱۰ تن شهید، ۹۲ تن مجروح و ۱۹ تن اسیر شدند (رجایی و خورسندی، همان‌جا). نخستین شهید این سازمان در دوران جنگ، قربانعلی عابدینی در ۱۰ بهمن ۱۳۵۹ در سوسنگرد و آخرین شهید نیز جعفر آقالر بود که در ۲۸ فروردین ۱۳۶۷ در شبه‌جزیره فاو واقع در جنوب غرب عراق به شهادت رسیدند (همان‌جا؛ فرهنگ ... ، ذیل نام‌ها).
با پایان یافتن جنگ تحمیلی، در ۱۸ بهمن ۱۳۶۷ مطابق با بند ۴ صورت‌جلسه ستاد مرکزی بازسازی و نوسازی کشور، استان اصفهان به‌عنوان استان معین بازسازی شهر آبادان تعیین گردید. سازمان آب و فاضلاب استان اصفهان از اواخر همان‌سال، عملیات شست‌وشو و ترمیم فاضلاب شهر آبادان و نیز مطالعه و تهیه طرح جامع شبکه جدید آب و فاضلاب آبادان را برعهده گرفت (استانداری ... ، همکاری ستاد ... ؛ همان، اقدامات ستاد ...).
سازمان آب و فاضلاب استان اصفهان در ۱۱ دی ۱۳۶۹ به‌دنبال مصوبه مجلس شورای اسلامی مبنی‌برتشکیل شرکت‌های آب و فاضلاب در کشور، از سازمان آب و فاضلاب استان به شرکت آب و فاضلاب استان تغییر نام یافت. براین‌اساس، تقسیم و توزیع آب شهری و روستایی، دفع فاضلاب و نیز استفاده مجدد از پساب داخل محدوده قانونی شهرهای استان اصفهان (به‌جز شهرستان‌های کاشان و آران و بیدگل) به شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان واگذار گردید (رجائی و خورسندی، ص ۲۲۲).
باوجود تغییراتی که در ساختار آب و فاضلاب استان رخ داده بود، فعالیت آن در خصوص فرهنگ ایثار و شهادت افزون‌بر استخدام و جذب ۱۴۰ تن از ایثارگران و خانواد‌های آنان (طغرایی)، عبارت‌اند از: برگزاری یادواره شهدای شرکت آب و فاضلاب استان، غباررویی و تجدید میثاق با آرمان‌های شهدا با حضور در گلستان شهدای اصفهان، برپایی نمایشگاه هفته دفاع مقدس، مشارکت در برگزاری یادواره ۹۵۴ شهید کارگر شهرستان اصفهان، چاپ زندگی‌نامه شهدای دفاع مقدس و توزیع آن در مناطق راهیان نور، برپایی پویش نذر خون در هفته دفاع مقدس، برگزاری نمایشگاه عکس و پوستر ویژه هفته دفاع مقدس، نام‌گذاری سالن‌های جلسات و مراکز ورزشی سازمان به نام شهدای آب و فاضلاب استان اصفهان، آبرسانی و مشارکت در ایجاد یادمان شهید گمنام واقع در مجتمع اداری امیرکبیر اصفهان، تجلیل از جانبازان و ایثارگران دفاع مقدس با حضور در آسایشگاه شهید مطهری اصفهان، نصب تصاویر شهدای شرکت در اداره‌های زیر مجموعه، تجلیل از ایثارگران بازنشسته و فرزندان شاهد شاغل در شرکت و نیز دیدار با خانواده شهدا (ندیمیان). همجنین برای خدمت‌رسانی بیشتر به ایثارگران و تکریم خانواده‌های آنان، واحد ایثارگران در ساختار این شرکت ایجاد شد (طغرایی).
شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان در حال حاضر عهده‌دار اموری مانند توسعه شبکه‌های آب و فاضلاب، افزایش تعداد تصفیه‌خانه‌های آب و فاضلاب، حفر و بهره‌برداری از چاه‌های جدید، بازسازی تأسیسات فرسوده و راه‌اندازی درگاه‌های جدید برای ارائه خدمات غیرحضوری به شهروندان است (رجایی و خورسندی، ص ۴۹۶). بدین‌منظور از ۱۳۹۸ش طرح یکپارچگی آبفای شهری و روستایی به‌منظور سرعت‌بخشیدن به آبرسانی روستاها عملیاتی شد و ۱۰۰ شهر و ۹۶۰ روستا زیر پوشش خدمات شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان قرارگرفتند («تاریخچه ... »، بش).
مآخذ: استانداری اصفهان، اقدامات ستاد بازسازی مناطق جنگ‌زده اصفهان، سند مورخ ۲۶ فروردین ۱۳۶۹، سند بش، موجود در مرکز اسناد اصفهان؛ همان، ستاد بازسازی و نوسازی مناطق بمباران‌شده استان اصفهان، سند مورخ ۴ اردیبهشت ۱۳۶۹، سند بش، موجود در همان‌جا؛ همان، همکاری ستاد بازسازی مناطق جنگ‌زده استان اصفهان با سایر مناطق، سند مورخ ۱۹ اردیبهشت ۱۳۶۸، سند بش، موجود در همان‌جا؛ انقلاب اسلامی به‌روایت اسناد ساواک، به‌کوشش مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، تهران: مرکز بررسی اسناد تاریخی، ۱۳۸۳ش؛ «تاریخچه شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان» (بارگذاری: بی‌تا)، پایگاه شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان، www. abfaesfahan. ir>> (دسترسی: ۲۰ مهر ۱۴۰۳)؛ رجایی، عبدالمهدی و مهرداد خورسندی، تاریخ آب و فاضلاب اصفهان، اصفهان: دارخوین، ۱۳۹۹ش؛ طغرایی، مسعود (مسئول امور ایثارگران شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان)، مصاحبه با مؤلف، ۸ آبان 1403؛ فرهنگ اعلام شهدا: استان اصفهان، به‌کوشش مرکز مطالعات و پژوهش‌های بنیاد شهید و امور ایثارگران، تهران: شاهد، ۱۳۹۵ ش؛ ندیمیان، مجید (مسئول پایگاه بسیج شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان)، مصاحبه با مؤلف، ۲۱ مهر ۱۴۰۳.
/ مهدی پیرنجم‌الدین/